Geknipt en Geskimd

We zijn een week of vier in Brazilië en nu al geskimd en geknipt. Dat laatste was hard nodig.

Om te beginnen met het skimmen.
Het was eigenlijk de eerste keer dat er echt iets vervelends is gebeurd (tot nu stonden de gestolen eieren uit een koelkast in ons hostel in Bogota op één) en gelukkig waren we er zelf niet bij. Onze pasjes, zowel die van Jop en Suus als van Lot en Pieter, zijn op de drukste boulevard van Fortaleza tijdens het pinnen gekopieerd. Terwijl wij al weer een paar honderd kilometer verderop aan het strand zaten, werden onze kloonpassen getrakteerd op een rondje langs wat dorpen in de buurt van Fortaleza. Uiteindelijk is er van ons allemaal een hoop geld gestolen. Gelukkig niet zoveel dat we alweer naar huis moeten, maar helaas kan Jip later niet gaan studeren.

Dan het knippen.
Als je als man geknipt moet worden, is er eigenlijk maar een plek waar je met goed fatsoen terecht kunt en dat is de herenkapper. In Salvador, de oude hoofdstad van Brazilië en de 'meest Afrikaanse stad van het westelijk halfrond' waar tachtig procent van de inwoners afstamt van Afrikaanse slaven, zit de barbier net achter het mooiste plein van het historisch centrum.

De ene kapper is de andere niet dus het is belangrijk om de juiste te vinden. Je wilt je herenkapper het liefst zo oud mogelijk hebben. Hij moet het kappen van de zweep kennen, niet terugdeinzen wanneer het wat gevaarlijker wordt, want boven de boord van de kappers-cape is alles geoorloofd. Littekens zijn een pre, een missend oog is beter. Het zijn oorlogswonden van een man die wat heeft meegemaakt. Ze zeggen: “Met deze kapper valt niet te spotten”.

En in Salvador hebben we geluk.

De kapper is oud. Dit is een kapper die in zijn stoel kleine jongens tot behaarde, bejaarde mannen heeft zien opgroeien, tot de haren niet alleen uit hun smoelen, maar ook uit hun neuzen en oren kwamen. Hij draagt een grote bril en zijn eigen grijze haar is onberispelijk geknipt. De vouw in zijn broek lijkt die morgen nog vers te zijn geperst. Bovendien mist onze kapper zijn linkerbeen. Beter hadden wij ons niet kunnen wensen.

Het been heeft hij waarschijnlijk verloren in een ongelukkig kappers-incident, lang, lang geleden. Mogelijk wilde hij zich schrap zetten in de grootste afro die Salvador ooit gezien heeft. De kapper heeft het nog net gered, maar het been is nooit meer teruggevonden. Of wellicht gebeurde het in een opstootje met een andere, vijandige kapper tijdens De Grote Kappersrellen van '53. Wat er precies gebeurd is, blijft gissen, maar het belangrijkste is dat hij weer met kam en schaar in het zadel is geklommen en nog steeds dapper verder kapt. Geklemd in de rand van zijn spiegel hangt een portretje van Jezus en daaronder hangen enkele voetbalkaartjes voor moed en inspiratie. Dit is de man die mij gaat bijknippen.

De kapper spreekt alleen Portugees en verstaat geen gebrekkig Spaans. Dit maakt het intake gesprek lastig, maar niet onmogelijk. Uiteindelijk komen we uit op 'twee'. Twee wat, is niet helemaal duidelijk. Het zou twee centimeter of twee millimeter kunnen zijn, maar misschien zijn we wel akkoord over de prijs of twee staartjes. Veel zal het allemaal niet uitmaken. Deze man knipt al decennia hetzelfde kapsel. Bovendien, hij weet wat er speelt. Hij weet wat in de mode is. Hij kent de namen, de Bogart's, de Sinatra's. Twee zal het zijn.

De herenkapper begint zonder poespas, zonder aanloop. Er wordt niks gewassen, gemasseerd of gemousseerd. De tondeuse wordt meedogenloos in het haar gezet. Maar het grove geschut wordt al snel gewisseld voor de schaar. En de happen die hij neemt worden steeds kleiner tot dat het eindelijk lijkt alsof hij niet langer het haar, maar slechts de lucht eromheen aan het bijpunten is. Maar dit is slechts stap één. Nu alles op de juiste lengte is, moet er een coupe worden gemaakt. Af en toe wordt er met een roze flacon wat water gesprayed. Het is een race tegen de klok en de kapper weet het. De kam is nog nauwelijks door het haar gegaan of de eerste rebellerende plukken kruipen alweer omhoog. Het is alsof je een zandkasteel probeert te bouwen terwijl het vloed wordt. Maar de kapper laat zich niet uit het veld slaan. Hij heeft het veel erger meegemaakt, zoals tijdens de droge zomer van '27. Dit is nog niks.

Het tempo wordt opgevoerd. Pssshhht! Nog wat water, nog meer kammen en nog meer water totdat het haar eindelijk, voor heel even, zit zoals het haar van een man hoort te zitten. Missie geslaagd.

We rekenen af. En we staan nog maar net buiten als de eerste krullen alweer uit de zorgvuldig gekamde scheiding omhoog springen. Maar zolang het duurde, voor die paar seconden, was ik de best gekapte man in heel Salvador.